Eurostat verilerine göre Türkiye, haftalık ortalama 43,1 saat ile Avrupa’nın en çok çalışan ülkesi oldu. Türkiye’yi 41,3 saat ile Sırbistan ve 41,2 saat ile Bosna Hersek takip etti. Yunanistan, Bulgaristan ve Polonya gibi ülkeler de uzun mesai süreleriyle dikkat çekerken, Almanya, Fransa ve İskandinav ülkeleri gibi Batı Avrupa ülkeleri bu listenin dışında kaldı. Bu tablo, çalışma süresi ile ekonomik gelişmişlik arasındaki ters orantıyı bir kez daha gözler önüne serdi.
Türkiye’de yürürlükte olan İş Kanunu’na göre haftalık yasal çalışma süresi 45 saat olarak belirlenmiştir. Bu sürenin üzerindeki çalışmalar fazla mesai olarak kabul edilir ve yıllık 270 saat ile sınırlandırılmıştır. Ancak sahadaki gerçeklik bu yasal çerçevenin çok ötesindedir. Birçok sektörde fazla mesailer kayıt dışı sürdürülmekte, işçiler yasal sınırların üzerinde çalışmaya zorlanmaktadır.
Bu tablonun en görünür ve çarpıcı örneklerinden biri ise moto kuryelerdir. Türkiye’deki moto kuryeler, uzun mesai süreleriyle neredeyse özdeşleşmiştir. SGK’lı olarak işletmelere bağlı çalışan kuryelerin büyük bölümü haftada 6 gün, 10 ila 12 saatlik mesaiyle çalışmakta; bu da 45 saatin çok üzerine çıkmaktadır. Esnaf kuryeler açısından tablo daha da çarpıcıdır. Saatlik ücret yerine paket başı prim sistemiyle çalışan bu kuryeler, geçinebilmek için günde 12-14, hatta zaman zaman 16 saat çalışmakta ve haftalık izin kullanmadan çalışmaya devam etmektedir. Kayıt dışı, güvencesiz ve ağır tempolu bu çalışma düzeni, onların görünmeyen emeğini gözler önüne sermektedir.
Türkiye, Avrupa’da haftalık ortalama 43,1 saat ile en uzun saat çalışan işçilere sahip ülke olarak öne çıkarken, kuryeler bu ortalamanın da çok ötesinde, haftada en az 60 saat, yer yer 70-80 saat çalışan bir emek gücü hâline gelmiştir. Kısacası, Türkiye Avrupa’nın en çok çalışan işçilerine sahip olabilir, ancak kuryeler, en uzun saat çalışan işçilerin ta kendisidir.
Türkiye sadece Avrupa’nın en uzun saat çalışan ülkesi değil, aynı zamanda gelir düzeyi açısından da alt sıralarda yer alıyor. OECD ve Eurostat verilerine göre Türkiye, Avrupa’da ortalama işçi maaşı en düşük ülkelerden biri. Yani Türkiye’de işçiler hem en çok çalışıyor hem de emeğinin karşılığını en az alanlar arasında bulunuyor. Bu çelişki en çok da moto kuryelerin günlük yaşamında kendini gösteriyor. Manipüle edilmesine rağmen kuryeler uzun çalışma saatlerine rağmen giderleri çıktıktan sonra asgari ücretin çok az üstünde kazanmaktadır. Çalışılan saat, verilen emek ve üstlenilen risk ile saat başı ücret ve “elde kalan kazanç” arasında ciddi çelişkiye neredeyse tüm kuryeler dikkat çekmektedir.
