Kurye Hakları Derneği, 2023 yılında en az 68 motokuryenin çalışırken hayatını kaybettiğini açıkladı. İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi’nin (İSİG) nin verilerine göre 2023 yılında en az 1929 işçi çalışırken hayatını kaybetti. Raporda, risk arz eden, korumasız araçla, çok uzun saat çalışma koşullarının olduğu motokuryelik mesleğinin hala çok tehlikeli iş sınıfında yer almadığı belirtildi.
Kurye Hakları Derneği, 2023 Motokurye Ölümleri Raporunu yayımladı. 2022’de en az 58 motokuryenin hayatını kaybettiği, 2023’te bu sayının 68’e yükseldiği belirtilen raporda “Artan sayı sektörde iş güvenliği ve işçi sağlığı ile ilgili ciddi sorunların devam ettiğine işaret ediyor” denildi.
“Rapor, öğrencilik yaparken bir yandan da moto kurye olarak çalışan, daha 30larına gelmeden çalışırken hayatlarını kaybeden iki moto kuryeyi yakından ele alıyor. Ankara’da çalışırken trafikte 3 kişi tarafından bıçaklanarak öldürülen Samet Özgül’ün kardeşi Berna Özgül ailece yürüttükleri adalet mücadelesini detaylı şekilde anlatıyor. Karabük’te minibüs çarpması sonucu hayatını kaybeden Tevfik Arayıcı’nın kuzeni Eylem Çalışkan ve Taylan Deniz Yıldırım, Tevfik’in sosyal medya paylaşımlarının da izleğinde onu ölüme götüren çalışma şartlarına ışık tutuyor.”
Kurye Hakları Derneği, raporu yayınlama amaçlarının, yetkililerin, kuryelerin güvenli koşullarda çalışma şartlarını güvenceye alması olduğunu belirtti: “Güvenceli, denetimli, sağlıklı ve ölüm riskinden uzak çalışma koşulları için kuryeleri görün.”
Raporda şu bilgiler yer alıyor:
19-28 yaşlarında
Yaşamını yitiren kuryelerin büyük bir kısmı 19-28 yaş aralığında. 2’si 15 yaşında olmak üzere 3 çocuk, 19-28 yaş aralığında 35, 29-50 yaş aralığında 22, 51-63 yaş aralığında ise 3 kişi iş cinayetinde yaşamını yitirdi.
Çocuk kuryeler
Geçen yıl en küçüğü 17 yaşında olmak üzere 7 çocuk kurye yaşamını yitirmişti. Bu yıl çocuk kurye ölümleri 3 oldu, ölen çocuk kuryelerden ikisin 15 yaşındaydı.
Öğrenciler
19-28 yaş aralığı, üniversite öğrenimi yaşındaki gençleri içeriyor. Hem okuyup hem de çalışmak zorunda kalan hatta okulu bırakmak zorunda kalan üniversite öğrencilerinin sayısı her geçen gün artarken kuryelerin kaçının öğrenci olduğuna dair yeterli veri bulunmuyor.
En çok İstanbul’da
Türkiye’de en az 26 ilde moto kuryeler yaşamını yitirdi. Ülke genelinde 68 kuryeden 23’ü İstanbul’da yaşamını yitirirken; İstanbul’un en az 16 ilçesinde moto kurye ölümü tespit edildi.
Elde edilen veriler doğrultusunda yaşamını yitiren moto kuryeler illere göre şöyle: İstanbul: 23, İzmir: 7, Ankara: 5, Kocaeli: 4, Antalya: 3, Mersin: 3, Manisa: 3, Iğdır: 2, Aksaray: 1, Aydın: 1, Batman: 1, Bingöl: 1, Bursa: 1, Diyarbakır: 1, Düzce: 1, Elâzığ: 1, Gaziantep: 1, Isparta: 1, Karabük: 1, Kayseri: 1, Konya: 1, Ordu: 1, Sakarya: 1, Tekirdağ: 1, Van: 1, Yalova: 1.
Mülteci kuryeler
Dernek bu yıl en az 5 mülteci moto kuryenin yaşamını yitirdiğini tespit etti: “Bu ölümlerin ardından isimleri tespit etmenin bile günler sürmesi mülteci kuryelerin kayıt dışılık durumları ve güvencesiz bir şekilde çalıştıklarını yansıtmaktadır. Mülteci moto kuryelerin sigortasız ve kayıt dışı çalıştırılması başta olmak üzere, düşük ücrete ve neredeyse hiçbir İSİG önlemi olmadan çalıştırıldığını gelen bilgilerle birlikte sahadan gözlemlemekteyiz.”
Kötü hava şartları
Yağışlı, sisli ve yer yer karlı havalarda yeterli ekipman sağlanamamasının kaza ve ölümleri arttırdığı tespit edildi. Elde edilen verilere göre moto kuryelerin en çok kış (Aralık, Ocak, Şubat) ve sonbahar aylarında (Eylül, Ekim, Kasım) yaşamını yitirdiği belirlendi.
Çalışma alanları
Yaşamını yitiren kuryelerin 33’ü restoran kuryesi, 33’ü esnaf kuryeler oluşturmaktadır. Restoran Kuryelerinin kapsadığı alanlar dönerci, çiğ köfteci, pideci, sucu, bakkal, pastane gibi küçük esnaflardır. Bu tür küçük esnaf işletmeler için yaygın bir biçimde kullanılan ve “mahalle araları” diye ifade edilen söylem, burada yer alan işletmelerin denetimlerinin de zor olduğuna ilişkin bir gerçekliği gösteriyor.
Firmalar
Hayatını kaybedenler şu firmalarda çalışıyordu: Trendyol: 7, Fiyuu Tıkla Gelsin: 6, Yemek Sepeti: 8, Getir: 3, Vigo: 2, Paket Taksi: 2, Dominos: 1, Paketle: 1, Evrak: 3 kurye.
Yaşamını yitiren 2 kuryenin ise hangi firmada çalıştığı öğrenilemedi.
