İstanbul, Ankara ve İzmir başta olmak üzere çeşitli şehirlerde Yemeksepeti bünyesinde aktif olarak çalışan moto kuryeler 2023 yılında maruz kaldıkları hak ihlallerini bir raporda topladı.
“Ne şartlarda çalışmak zorunda olduğumuzun bilinmesi ve kuryelerin seslerinin biraz olsun duyulabilmesi için yaşadığımız sorunlardan öne çıkanları derleyerek yayınlamaya karar verdik. Sorunların yaygınlığını ölçebilmek için ayrıca Yemeksepetinde moto kurye olarak çalışan 330 kişinin katıldığı online bir anket düzenledik.” diyen Yemeksepeti Moto kuryeleri çalışırken hayatlarını kaybeden meslektaşlarına dair de bilgileri paylaştı.
Üç bölümden oluşan rapor “Ölen ve Ölümle Burun Buruna Çalışan Yemeksepeti Kuryeleri” yazısı ile başlıyor. 2022’de en az 4 Yemeksepeti kuryesi hayatını kaybederken bu sayının 2023’te en az 6 kuryeye çıktığını açıklayan kuryeler tüm arkadaşlarının nasıl hayatlarını kaybettiklerini de aktarıyorlar.
“Bu ölümler yalnızca kayıtlara geçebilenler. Peki ya kayıtlara geçmeyen ölümler?” diyen kuryeler can yakıcı soruları art arda sıralıyor; “Peki ya ağır yaralanmalı kazalar? Peki hepimizin kuryelik hayatı boyunca yaptığı kazalar? Her gün defalarca ağır kazalardan ve ölümden dönmelerimiz? Sevdiklerimizin bizi dua ederek evden uğurlaması ve akşam/ gece sağ salim eve döndüğümüz de sanki savaş cephesinden gelmişiz gibi bizi sıkı sıkı sarılması? Peki ya yukarıda isimlerini saydığımız ve akşam eve dönemeyen arkadaşlarımız? Bunların hesabını kim verecek?”
“Yemeksepeti mi Sorun Sepeti mi” bölümünde ise kamuoyunda firmanın reklamlarının yanıltıcı olduğunu, kazançlarının reklamlarda ifade edildiği gibi olmadığını ve yaşadıkları ödeme sorunlarını örnekleri ile açıklıyor Yemeksepeti kuryeleri.
“Yemeksepeti sosyal medya aracılığı ile moto kurye kazançları hakkında aldatıcı ilanlar vermekte ve bu şekilde çok sayıda insanı aldatarak hayatlarını ve geleceklerini olumsuz etkilemektedir….. Ayrıca bu reklamlarda kuryelerin işle ilgili hiçbir giderinden bahsedilmemektedir.” diyen kuryeler esnaf kurye modelinin sıkıntılarına da dikkat çekiyor.
“Sadece ödemelerle ilgili problemlerde değil, herhangi başka bir ihtiyaç halinde de süpervizörlere ya da Yemeksepeti yetkililerine ulaşamamak kuryelerin önemli bir sorunudur.” diyen kuryeler sahada çok sayıda sorunla yüz yüze kalmalarına rağmen çoğu zaman muhatap bulamadıklarından ve bulduklarında ise çözüm yaratılamadığından şikayetçi.
Yemeksepeti kuryeleri firmanın sistemsel sorunlarına ve kuryeleri adeta bir robot gibi çalışmaya itmesine de mola hakkının kullanılmasının bile fiilen bir “cezalandırma aracına” dönüştürülmesine itiraz ediyor: “Yemeksepetinde 8-12 saat çalışan bir kuryenin 30 dakika, 12 saat ve üzeri çalışan bir kuryenin ise 90 dakika mola hakkı vardır. Ancak kuryelerin bu mola haklarını kullanmaları dahi performans puanlarını düşürmektedir. Yemeksepeti’nde kuryeler performans puanına göre önce en yüksek puanlılar olmak üzere haftalık çalışma saatlerini seçmektedir.”
“Yemeksepeti kazalar hususunda hiçbir sorumluluk almamakta, kaza yapıp iş göremez duruma gelen kuryesine belirli bir ödenek ayırmak bir yana bir geçmiş olsun demeyi bile çok görmektedir. Diğer yandan, tüm bu sorunları basında ya da sosyal medyada dile getiren kuryelerin hesaplarını anında askıya almakta ve iş akdine son vermektedir.” diyen kuryeler firmanın işçi güvenliği ve sağlığı konusunda da çarpıcı bilgiler paylaşıyor.
Yemeksepeti moto kuryeleri son bölümde firmanın her yıl artan iş hacmine ve karına dair verileri de paylaşıyor; “Yemeksepeti’nin 81 ilde 90 binden fazla iş ortağı işletmesi ve 30 milyondan fazla kullanıcısı olan bir firmadır. 2022’de 1 milyar siparişi geçtiğini açıklayan firmanın 2023’te de henüz açıklanmasa da 1 milyar siparişi aştığı düşünülüyor.
Türkiye’nin en büyük 100 internet sitesi arasında 2022’de 8. sırada yer alan Yemeksepeti bu sene 5. sıraya yükseldi.”
“Peki bu şaşalı istatistiklerden bizim payımıza neden yukarıda özetini sunduğumuz sorunlar düşüyor? “Aklındaysa kapında” reklamlarını on milyonlarca insan izlerken ölüm haberlerimiz neden görünmez oluyor?” diye soran kuryeler firmanın kendilerine tavuk döner kadar değer vermediğini şu soru ile dile getiriyor; “2023 yılında Türkiye genelinde en popüler yemek, Tavuk Döner Dürüm” olduğunu açıklanırken en çok kurye kazasının yaşandığı ili neden öğrenemiyoruz?”
“Son söz”ü yine kuryelere bırakalım; “Bizler Yemeksepeti moto kuryeleri olarak insanca çalışma koşullarında, işçi sağlığı ve güvenliği tedbirlerinin sıkı sıkıya uygulandığı bir ortamda emeğimizin karşılığı olan ücreti almak istiyoruz. Bu raporda ifade ettiğimiz ve muhatap bulabildiğimizde daha fazlasını dile getirebileceğimiz sorunlarımızın çözülmesini istiyoruz.”
2023 Yemeksepeti Kurye Hakları İhlalleri Raporu’na buradan ulaşabilirsiniz;
