AB, Platform Çalışanlarının Koşullarını İyileştirmeyi Kabul Etti

Belçika’nın AB Başkanlığı Pazartesi günü yaptığı açıklamada, iki yılı aşkın süredir devam eden müzakerelerin ardından AB Ekonomi Bakanlarının milyonlarca platform çalışanına daha iyi çalışma koşulları sağlamaya yönelik bir direktif üzerinde anlaştığını duyurdu.

AB Çalışma ve Sosyal İşler Bakanları, Konsey başkanlığı ile Avrupa Parlamentosu müzakerecileri arasında platform çalışma direktifi konusunda 8 Şubat’ta varılan geçici anlaşmayı doğruladı. Hareket, çalışma koşullarını iyileştirmeyi ve algoritmaların dijital çalışma platformları tarafından kullanımını düzenlemeyi amaçlıyordu.

Avrupa Komisyonu’nun 9 Aralık 2021’de önerdiği direktif, İstihdam ve Sosyal İşler Bakanları’nın 12 Haziran 2023’teki toplantısında Konsey’in genel yaklaşımı olarak kabul edildi. Avrupa Parlamentosu ile Temmuz 2023’te başlayan ve 8 Şubat 2024’te geçici anlaşma ile sonuçlanan müzakereler gerçekleştirildi. Başlangıçta direnişle karşılaşan Platform Çalışma Direktifi/Yönergesi 11 Mart 2024’te çoğunluğun desteğini alarak onaylandı.

Direktif/Yönerge, dijital iş platformlarının ve bu platformlar tarafından kullanılan algoritmaların kullanımını düzenlenmesini ve insan kaynakları yönetiminde daha fazla şeffaflık sağlanmasını ve sonuç olarak çalışma koşullarının iyileştirilmesini amaçlıyor.
Direktif, insan kaynakları yönetiminde algoritmaların kullanımını daha şeffaf hale getirecek, otomatik sistemlerin nitelikli personel tarafından izlenmesini ve çalışanların otomatik kararlara itiraz etme hakkına sahip olmasını sağlayacak. Ayrıca platformlarda çalışan kişilerin istihdam durumlarının doğru bir şekilde belirlenmesine yardımcı olacak ve hak sahibi oldukları her türlü çalışma haklarından faydalanmalarına olanak tanıyacak.
Üzerinde mutabakata varılan metin, ulusal çalışma sistemlerine saygı gösterilmesi ile AB genelinde dijital çalışma platformlarında çalışan 28 milyondan fazla insan için asgari koruma standartlarının sağlanması arasında bir denge kuruyor.
Platform ekonomisinde çalışanların haklarını güçlendirmek için önemli bir adım olan bu yönergeyle gig çalışanlarını, serbest meslek sahibi olarak değil işçi olarak kabul ederek tatil, hastalık izni ve asgari ücret gibi avantajlar sunmayı hedefleniyor. Platform işçilerin sınıflandırılmasına ilişkin bu düzenlemeyle şirketler, aksini iddia etmeleri halinde işçilerin çalışan olmadıklarını kanıtlama yükümlülüğünü üstlenecektir. İşverenin sorumluluğun arttıran bu Direktif/Yönerge kapsamında AB’deki 28 milyon platform işçisinden 5,5 milyonu daha güçlü istihdam hakları elde edecek.
İşyerinde algoritmik yönetim hükümleri kapsayan direktif/yönerge karar verme sürecinde yapay zekayı geri plana koyarak, insanı ön plana çıkarıyor. Bu sayede AB’de platform işçileri, yapay zeka tarafından belirlenen istihdam haklarına karşı koruma sağlamak amacıyla, yalnızca algoritmalar tarafından yönetilmeme hakkına sahip olacaklar.
Anlaşma ayrıca çalışanların, diğer hususların yanı sıra işe alımları, çalışma koşulları ve kazançları ile ilgili otomatik izleme ve karar verme sistemlerinin kullanımı hakkında gerektiği gibi bilgilendirilmelerini de sağlıyor.
Bu otomatik kararlar için, bu kararların açıklanması ve gözden geçirilmesi hakkı da dahil olmak üzere insan gözetimi ve değerlendirmesi de garanti edilecektir.
Bunun da ötesinde, platform çalışması yapan kişilerin belirli türdeki kişisel verilerinin (biyometrik veriler veya duygusal veya psikolojik durumları gibi) işlenmesi için otomatik izleme veya karar verme sistemlerinin kullanılmasına izin verilmez.
Artık anlaşma metni tüm resmi dillerde tamamlanacak ve her iki kurum tarafından da resmen kabul edilecek. Bu resmi adımlar tamamlandıktan sonra, Üye Devletlerin direktifin hükümlerini ulusal mevzuatlarına dahil etmeleri için iki yılı olacak.